Ülkemizdeki çarpık ekonomik savruluşun, bir avuç müteahhiti toplumun her alanında söz sahibi kılan düzensiz ve adeta doğaya saldırı tarzında süren yapı yağmacılığının en önemli sonuçlarından birisi de şehirlere ait doğal yapının, çevresel güzelliklerin yok edilmesi, bütün şehirlerin aynı beton yığınını andırır bir benzerliğe doğru sürüklenmesidir. Otuz kırk yıl önce gördüğünüz, konuğu olduğunuz bir şehrin beğendiğiniz birçok özelliğini, oraya özgün görüntüyü bir sonraki gidişinizde bulamazsınız. Bir de bakarsınız ki, sizin bildiğiniz Gaziantep ile Malatya’nın, Denizli ile Erzincan’ın birbirinden hiçbir farkı kalmamış... Her tarafta kontrolsüzce yükselmiş beton bloklar, neredeyse hiçbir yeşil alan, soluk alınabilecek bir açıklık bırakılmadan, yan yana, yan yana kurulmuş yeni semtler, bulvarlara hançer gibi inmiş, trafik keşmekeşi yaratmış AVMler, caddelerde üç harflisinden bilmem nesine açılıvermiş marketler, Türkçe dışı dillerde yazılmış koca tabelaların süslediği ışık yarışına çıkmış, enerji batağı olmuş lüks kafeler, mağazalar falan filan.
Bu aynılaştırma, betonlaştırma çirkinliğinden kendisini büyük ölçüde kurtarabilmiş şehirlerimizin sayısı bir elin parmaklarını bile geçmez. Bunların en başında da kanımca Amasya gelir.
Kırk yıl önce hekim olarak çalıştığım Karabük ile askeri hekimlik görevimi yaptığım Erzincan arasında gidip gelirken Yeşilırmak kıyısında güzel bir şehir olarak anımsadığım Amasya’yı dün yakından bir kez daha görmek, üç beş saat de olsa, içinde yaşamak olanağı buldum. Amasya yine güzel bir şehir; üstelik Amasya doğal yapısıyla, genel görüntüsü ve içinde yaşattığı insanlarıyla çok çok güzel bir şehir…
Dün sabah erkenden Ankara’dan Amasya Kitap Fuarı’na doğru otobüsle yola çıkarken nelerle karşılaşacağımı tahmin bile edemiyordum. Ülkemiz aydınlığına çok önemli hizmetleri olan Cumhuriyet Kitapları’nın fuar davetini kabul etmiştim ama tek bir kişinin bile haberi yoktu oraya geleceğimden; bir tek satır not bile almamıştım “Bekliyoruz” diye. Belki de büyük zorluklarla fuarın olduğu yere ulaşacak, daha önce hiç gelmediğim ve hiçbir tanıdığımın olmadığı bu şehirde bir köşeye oturup rastlantıyla karşıma çıkacak bir okur bekleyecektim.
Meğer bambaşka bir durum bekliyormuş beni. Amasya’ya yaklaşırken telefonum çaldı. Amasya Belediyesi’nin görevlisi olduğunu söyleyen bir yurttaşımız beni otogarda karşılayacağını ve fuar alanına götüreceğini söylüyordu. Beni bekleyen resmi plakalı araca doğru yürürken birilerinin hoşuna gitmesi kaygısı gütmeden neredeyse bir ömürdür çalışan, yazan, arkasında hiçbir önemli gücün bulunmayan bir aydının da bu ülkede değerinin biliniyor olabileceği gerçeği içimi ısıttı.
Duyurulan saatten çok önce vardığım Cumhuriyet Yayınları yerleşkesinde ben daha soluğumu toplamadan okurlarım gelmeye başladı. Amasya Kent Konseyi Başkanı, önceki dönemlerde üst üste Kültür Müdürlüğü yapmış ve Amasya’nın kalıcı güzelliklerine önemli katkıları olmuş Mehmet Yüksel ilk gelenlerdendi. Daha sonra arka arkaya geldiler... Beni çok sevdiklerini, her gün yazılarımı beklediklerini, kitaplarımla da tanışmak istediklerini ve en önemlisi, o akşam beni evlerinde konuk etmek istediklerini söylüyorlardı.
Amasya’da ne şehir bozulmuş, yozlaşmıştı, ne de insan... Bu kadim şehir, tarihiyle, coğrafyasıyla, insan güzelliğiyle bambaşka bir şehir, adeta “Kurtarılmış Bir Bölge” olarak kalmıştı.
Kardeşim Cahit’ten telefonumu alarak yanıma gelmiş 12 Eylül faşizminin önemli hasarlar verdiği güzel insan Celal Gazelci, kardeşimin kurucusu olduğu ve başında bulunduğu Dostluk Yardımlaşma Vakfı’ndan gördüğü iyilikleri anlata anlata bitiremedi. Oğlunun Bilkent Üniversitesi’nde burslu okutulması ve yaşama tutunmasını onlar sağlamıştı; gözlerinde derin bir minnet ışığı vardı. Kitap imzalattırdıktan sonra koca bir paket “Amasya elması” ile döndü; Ankara’ya götürmemi, “kardeş payı” yapmamızı istiyordu. Kardeşimle de ailemle de bir kez daha onur duydum.
Önüme konmuş kitapların tamama yakınını imzalamıştım ki, Mehmet Yüksel gelip aldı beni. “Amasya’nın sağı kaya, solu kaya, ortası Ali Kaya” denen bir yüksek mekândan Yeşilırmak’ın nazlı nazlı akışına, karşı kayalığa oyulmuş Frig Kral mezarlarına, Roma, Selçuklu, Osmanlı köprü ve tarihi anıtlarına, Mehmet Yüksel’in restorasyonlarında çok emeğinin geçtiği ünlü Amasya evlerine bakarken Tokat Kebabı’nın tadına da baktık.
Sonra karşı yamaca, kocaman bir Türk bayrağının dalgalandığı, az aşağısında Ramazan davulunun çalındığı bölgeye geçtik. Burasının görüntüsü de bir başka güzeldi.
Otobüsüm hareket etmeden az önce de Sadık Gürbüz aradı. Burnunda tüten memleketinde bulunduğum için selamlıyordu beni; memleket özlemini dile getiriyordu. Sadık Gürbüz de Amasya’nın güzel insanlarından birisi, çok değerli bir dosttur. Devrimci tutumu, insanlığı, yaptığı müziğin niteliğiyle gönlümde taht kurmuştur.
Amasya’dan ayrılırken geleceğe olan umutlarımı tazeledim; ülkeme olan sevgim bir kat daha katmerlendi.
Selam olsun Amasya’ya, selam olsun çıkarın, makamın kirletemediği güzel insanlığa…
29 Eylül 2025, Alper Akçam…
